Historia systemu ochrony patentowej w Polsce cz. 3

W drugiej części artykułu przedstawiliśmy ewolucję systemu ochrony patentowej w okresie międzywojennym i w epoce komunizmu. Dziś przybliżymy pokrótce dalszą część tej historii.

Z końcem lat 80. XX wieku Polska zaczęła doświadczać transformacji politycznych i gospodarczych , otworzyła się na demokratyczne zmiany, co, równocześnie z dążeniem do integracji z Unią Europejską, zainicjowało kolejny etap ewolucji systemu ochrony patentowej. W ramach tych działań Polska zobowiązała się dostosować swoje prawo patentowe do obowiązujących standardów unijnych, co wraz z przystąpieniem Polski do UE w 2004 roku umożliwiło polskim innowatorom swobodne korzystanie z europejskiego systemu ochrony patentowej oraz sprzyjało swobodnemu przepływowi technologii i know-how. 9 marca 2004 UPRP przyjął pierwsze europejskie zgłoszenie patentowe – „Wirnikowa i oscylacyjna maszyna z wahliwymi tłokami ”, zgłoszone przez Radziwiłł Compressors Sp. z.o.o.

Od 25 grudnia 1990 roku Polska jest również stroną Układu waszyngtońskiego o Współpracy Patentowej (PCT), który umożliwia uzyskanie ochrony w blisko 180 krajach na świecie. Pierwszy etap procedury PCT polega na złożeniu jednego zgłoszenia w języku angielskim, niemieckim lub francuskim w urzędzie przyjmującym (W Polsce jest to UPRP), a drugi etap polega na złożeniu zgłoszenia w wybranych krajowych urzędach patentowych państw żądanej ochrony, które podejmują decyzję o udzieleniu lub odmowie udzielenia patentu.

W związku z zachodzącym w tych latach szybkim rozwojem technologii informatycznych, pojawiła się możliwość składania zgłoszeń w formie elektronicznej, która szybko wyparła formę papierową. 8 września 2005 UPRP przyjął pierwsze europejskie zgłoszenie patentowe w postaci elektronicznej, a 26 maja 2006 – pierwsze elektroniczne zgłoszenie w ramach procedury międzynarodowej PCT.

 

Obecnie, system ochrony patentowej w Polsce musi sprostać wyzwaniom związanym z szybkim tempem rozwoju technologicznego, a jednocześnie zapewnić utrzymanie równowagi między ochroną wynalazków a potrzebą swobodnego przepływu wiedzy. W erze cyfrowej, gdzie nowe pomysły pojawiają się z błyskawiczną prędkością, skrócenie procedur i odpowiednie dostosowanie przepisów do nowych obszarów, takich jak sztuczna inteligencja, biotechnologia czy technologie cyfrowe, stają się priorytetem.

Znaczący wpływ na skrócenie czasu trwania postępowania zgłoszeniowego miało przystąpienie UPRP do programu Patent Prosecution Highway (PPH) w latach 2013-2016 z wybranymi urzędami krajowymi (japońskim, chińskim, amerykańskim i koreańskim), a w 2017 roku do programu Global PPH, przyspieszającego i upraszczającego międzynarodowe procedury patentowe w ponad 25 krajowych urzędach. Dało to zgłaszającym możliwość wnioskowania o zastosowanie przyspieszonej procedury w dowolnym z urzędów będących stroną tego wielostronnego porozumienia, jeżeli analogiczne zgłoszenie patentowe zostało zaakceptowane przez którykolwiek z nich, co pozwala na szybsze i tańsze uzyskanie ochrony wynalazków w krajach członkowskich.

Podsumowując, historia systemu ochrony patentowej w Polsce jest ciekawym odzwierciedleniem transformacji społeczno-gospodarczej kraju – to historia związana z walką o niepodległość, zmianami politycznymi i próbami dostosowania się do potrzeb gospodarczych. Począwszy od pierwszych prób uregulowania tej kwestii już w średniowieczu, później w XIX wieku i w okresie międzywojennym, poprzez lata komunizmu, aż po obecne czasy, system ochrony patentowej stanowi kluczowe narzędzie wspierające innowacje i rozwój technologiczny, stanowiące integralną część globalnego krajobrazu nauki i biznesu i niezbędne dla wspierania rozwoju społeczeństw.

Autor: Alicja Zaprzalska