Co chroni prawo autorskie?

Poniższy artykuł jest rozwinięciem pierwszego tekstu o prawach autorskich. Tak jak zostało to wspomniane prawo to chroni przede wszystkim utwory. W rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych utworem jest „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”.

Jak widać, więc katalog podmiotów, które mogą zostać uznane za utwór jest dość szeroki. Jednak należy zauważyć, że definicja utworu według prawa autorskiego wyklucza ochronę pomysłów. Dzieło uznajemy za „ustalone”, kiedy pomysł, który narodził się w głowie autora został przeniesiony na jakikolwiek nośnik tego pomysłu, czyli np. na papier lub nagranie.

Warto podkreślić, że aby uznać dane dzieło za utwór w rozumieniu prawa autorskiego musi on zostać stworzony przez człowieka. Przykładowo jak wskazuje Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w swoim wyroku z dnia 6 października 2017 r. o sygn. akt II FSK 2462/15 uznaje się, że twórcą może być jedynie osoba fizyczna ze względu na to, że przesądzające o ochronie utworu cechy mogą zostać nadane jedynie przez człowieka.

Cechy utworu o jakich wspomniało NSA w swoim wyroku są to:

Fakt, że dzieło wyniknęło z działalności twórczej – według doktryny taka działalność cechuje się tym, że jest kreatywna, oryginalna i wynika z intelektualnej działalności człowieka;

posiada znamię indywidualności, czyli posiada w sobie takie cechy, które odróżniają go od innych wcześniej powstałych dzieł (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2002 r., o sygn. akt III RN 133/01). 

Takie sformułowanie „utworu” oznacza, że np. zdjęcie wykonane przez zwierzę tak jak miało to miejsce w przypadku tzw. małpiego selfie czy modele owadów wykonane według dokładnej instrukcji przedstawionej przez klienta bez dodatkowych indywidualnych elementów (tak jak w przypadku sprawy omawianej w wyroku Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 22 marca 2018 r., o sygn. akt I AGa 54/18) nie mogą zostać uznane za utworu w rozumieniu prawa autorskiego.

Przy czym warto dodać, że artykuł 4 ustawy o prawie autorskim wymienia dodatkowe wytwory, które nie możemy uznać za utwory i są to:

akty normatywne lub ich urzędowe projekty,

urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole,

opublikowane opisy patentowe lub ochronne,

proste informacje prasowe.

Poniżej przedstawiamy podsumowanie, które pokazuje przykładowo jakie wytwory mogą być uznane za utwory w rozumieniu prawa autorskiego, a jakie nie.

Należy zaznaczyć, że ocena, czy dany wytwór jest utworem należy dokonać każdorazowo indywidualnie dla danej sprawy. Dlatego jeśli posiadasz jakiekolwiek wątpliwości w tej kwestii warto skontaktować ze specjalistami w dziedzinie prawa autorskiego.

W tym zakresie warto, więc skontaktować się z m.in. kancelariami patentowymi, które mają wykwalifikowanych pracowników zajmujących się prawem własności przemysłowej, ale również prawem autorskim. Ich usługi mogą się okazać przydatne, kiedy jesteś zainteresowany egzekwowaniem swoich praw autorskich lub chciałbyś lepiej zarządzać prawami autorskimi jakie powstają w Twojej firmie.

Warto zauważyć, że w wielu przypadkach prawo autorskie niejako zazębia się z niektórymi prawami własności przemysłowymi takimi jak np. znaki towarowe oraz wzory przemysłowe. W związku z czym, np. w przypadku stworzenia dystynktywnego logo możemy mieć również do czynienia z prawami autorskimi.

Autor: Marta Staudt