Nawigujemy po systemie patentu jednolitego i Jednolitym Sądzie Patentowym

1 czerwca 2023 r. weszło w życie Porozumienie o Jednolitym Sądzie Patentowym, a wraz z nim rozporządzenia unijne1 ustanawiające system Patentu Europejskiego o Jednolitym Skutku. Tego samego dnia rozpoczął również swoją działalność Jednolity Sąd Patentowy (JSP). Choć Polska, podobnie jak Chorwacja czy Hiszpania, nie przystąpiła do Porozumienia o JSP, to zachodzące zmiany i działalność JSP z pewnością będą miały istotny wpływ na działalność polskich podmiotów, a w szczególności przedsiębiorców.

Patent krajowy, europejski (PE), czy europejski o jednolitym skutku (PEJS)

Przed Europejskim Urzędem Patentowym można ubiegać się o ochronę według dwóch procedur. Dotychczasową ścieżką było dokonywanie walidacji (tłumaczeń) w wybranych krajach po otrzymaniu informacji o udzieleniu patentu europejskiego. Tak uzyskana ochrona obowiązuje w państwach wybranych przez uprawnionego spośród 39 krajów należących do Europejskiej Organizacji Patentowej. Ponadto istnieje grupa krajów, które na mocy osobnych porozumień mogą uznać na swoim terenie patenty europejskie. Spełniając odpowiednie warunki uprawniony z patentu europejskiego może sprawić, że jego patent będzie ważny również w wybranych przez niego krajach z tej grupy. Walidacja w wybranych przez uprawnionego krajach wciąż pozostaje opcją  dostępną dla uprawnionych. Jednak od 1 czerwca  2023 r. drugą możliwą ścieżką ubiegania się o ochronę, w 17 krajach4, które się na to zgodziły, jest patent europejski o jednolitym skutku, gdzie ochrona obejmuje jednocześnie 17 krajów. Taka ochrona, zwana jednolitą, jest alternatywą możliwą do zastosowania  zamiast walidacji w tych 17 krajach.

Ochrona w Polsce

W Polsce nie jest jeszcze uregulowana kwestia podwójnej ochrony na ten sam wynalazek. Taka sytuacja może zaistnieć w przypadku uzyskania ochrony krajowej i zarazem w EPO oraz dokonaniu walidacji w Polsce. Taki scenariusz jest możliwy przy dotychczasowym patencie europejskim oraz przy patencie europejskim o jednolitym skutku. Zgłaszający może zdecydować się na ochronę poprzez patent jednolity i zarazem dokonać walidacji w innych interesujących go krajach. W większości krajów Europejskiej Organizacji Patentowej taka sytuacja jest niedozwolona. Wcześniejsza pozytywna decyzja udzielająca ochrony patentowej wyklucza udzielenie drugiej w odniesieniu do tego samego kraju. Taka sytuacja jest m.in. w Niemczech, gdzie walidacja europejskiego patentu wyklucza ochronę pochodzącą z patentu krajowego. Jednocześnie we Włoszech – w tym roku i zapewne w związku z wejściem w życie systemu patentu jednolitego, którego Włochy są członkiem – dotychczasowe przepisy o nieważności patentu krajowego względem patentu europejskiego na ten sam wynalazek zostały zmienione i obecnie dopuszczalne jest tam istnienie podwójnej ochrony – tj. ochrony z patentu europejskiego (o skutku jednolitym lub krajowym) i z włoskiego patentu krajowego.

Struktura JSP – wiele oddziałów, wiele krajów

Strukturalnie JSP obejmuje Sąd Pierwszej Instancji (SPI), Sąd Apelacyjny oraz Sekretariat. Sąd Apelacyjny oraz Sekretariat zostały zlokalizowane w Luksemburgu. Z kolei Sąd Pierwszej Instancji ma zdecentralizowany charakter i składa się z oddziału centralnego oraz z oddziałów lokalnych i regionalnych. Oddział centralny SPI ma siedzibę w Paryżu oraz filie w Mediolanie i Monachium.

Docelowo JSP będzie jedynym sądem właściwym zarówno dla patentów europejskich PE jak i patentów europejskich o jednolitym skutku PEJS. Natomiast zanim to nastąpi, przez pierwsze lata działania JSP będzie obowiązywał tzw. okres przejściowy, w którym możliwości prowadzenia postępowań przed różnymi sądami będą co do zasady bardziej elastyczne.

Zachęcamy do zapoznania się z całością artykułu, który został opublikowany w Magazynie Polska Chemia 4/2023.

Autorzy: Jakuba Sielewiesiuk, Magdalena Przytocka oraz Wojciech Wizner i Marek Oleksyn z kancelarii SK&S