Aspekty proceduralne postępowania w sprawie naruszenia patentu – porównanie procedury przed polskim sądem krajowym i Jednolitym Sądem Patentowym

Jednolity Sąd Patentowy (ang. Unified Patent Court, UPC) rozpocznie prace 1 czerwca 2023 r. Warto jest zatem poznać procedurę postępowania przed tym sądem, ponieważ należy się spodziewać, że działalność Jednolitego Sądu Patentowego będzie mieć ogromny wpływ na rozpatrywanie sporów patentowych w krajach, które podpisały UPCA, podobnie jak ma to miejsce z wpływem Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO). W momencie rozpoczęcia pracy UPC, zgodnie z art. 32 UPCA, będzie on miał moc rozstrzygania sporów patentowych dotyczących patentów europejskich na terenie 17. państw, tj. Austrii, Belgii, Bułgarii, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Niemiec, Włoch, Łotwy, Litwy, Luksemburga, Malty, Holandii, Portugalii, Słowenii, Szwecji. Polska nie ratyfikowała UPCA, mimo że była jednym z krajów, które zainicjowały wzmocnioną współpracę w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej w oparciu o Decyzję Rady Unii Europejskiej.

Jednolity Sąd Patentowy, zgodnie z art. 1 UPCA, jest sądem wspólnym dla umawiających się państw członkowskich. Podlega zatem tym samym regulacjom prawa unijnego, co każdy sąd krajowy umawiających się państw członkowskich. Egzekwowanie wyroków tego sądu możliwe jest zatem w trybie rozporządzenia w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.

Zgodnie z intencją krajów umawiających się, UPC powinien być zorganizowany tak, aby wyroki wydawane były terminowo, a jakość jego pracy była wysoka . Biorąc pod uwagę to, że procedura postępowania przed UPC, z tej racji, że jest sądem wspólnym dla umawiających się państw członkowskich Unii Europejskiej, musi spełniać takie same wymogi jakie obowiązują sądy polskie, to zasadnym jest przedstawienie i porównanie modelowych postępowań przed UPC i sądem krajowym. Celem artykułu jest identyfikacja rozwiązań, które skróciłyby czas trwania postępowania sądowego lub przyczyniłyby się do poprawienia jakości wydawanych orzeczeń.

Istota postępowań mających na celu ochronę monopolu patentowego

Jednym z najważniejszych obowiązujących aktów prawa międzynarodowe[1]go jest TRIPS, którego dział 5 poświęcony jest patentom. Ten akt prawny jest istotny, ponieważ jego postanowienia muszą być przestrzegane przez wszystkie kraje Unii Europejskiej, a także przez samą Unię Europejską. Oznacza to zatem, że ustanowione tam prawa czy też wymogi należy uwzględnić w postępowaniu zarówno krajowym, jak i przed UPC.

W art. 28 TRIPS wskazano prawa wyłączne, które patent nadaje właścicielowi. W przypadku patentu na produkt jest to prawo zakazujące osobom trzecim, niemającym zgody właściciela, wytwarzania, używania, oferowania do sprzedaży, sprzedawania lub przywozu dla tych celów tego produktu. W przypadku patentu na proces właściciel otrzymuje prawo zakazujące osobom trzecim, niemającym jego zgody, na stosowanie tego procesu, a także: używania, oferowania do sprzedaży, sprzedawania lub przywozu w tych celach przynajmniej produktu otrzymanego bezpośrednio w drodze tego procesu.

Istotą postępowania w sprawie naruszenia patentu jest zatem sprawiedliwe stwierdzenie, czy patent został naruszony, a jeśli tak, to należy zapewnić środki naprawcze. Postępowanie takie nie może być nadmiernie skomplikowane, kosztowne, ograniczone w czasie a także nie powinno powodować nieuzasadnionych opóźni.

Zarys postępowania przed UPC

Postępowanie przed UPC, zgodnie z art. 52 UPCA, składa się z procedury pisemnej, dodatkowej i ustnej. Zasady postępowania przed UPC regulowane są przez RoP. Przy tworzeniu RoP Komitet Przygotowawczy kierował się założeniem, że wyroki muszą być wyrokami wysokiej jakości, przy czym całe postępowanie w pierwszej instancji powinno przeciętnie kończyć się w ciągu roku.

Procedura pisemna, zgodnie z zasadą 12.1 RoP, zakłada złożenie pozwu, odpowiedzi na pozew i przewiduje dla każdej ze stron możliwość złożenia jeszcze jednego pisma procesowego, w którym odniesie się do stanowiska oponenta. W ramach odpowiedzi na pozew, w przypadku pozwu o naruszenie patentu, możliwe jest złożenie powództwa wzajemnego o unieważnienie (zasada 25.1 RoP). Uprawniony z patentu może, w odpowiedzi na powództwo wzajemne o unieważnienie patentu, złożyć odpowiedź na wniosek o unieważnienie, a także złożyć wniosek o ograniczenie patentu (zasada 25.2 i 25.3 RoP). W sprawie unieważnienia patentu stronom przysługuje ponadto jeszcze po jednej odpowiedzi. W kwestii ograniczenia patentu pozwany może złożyć odpowiedź na wniosek o ograniczenie patentu, a dodatkowo stronom przysługują następnie po jednej dodatkowej odpowiedzi w tej sprawie (zasada 25.4 RoP).

W procedurze pisemnej w każdej z kwestii, która jest przedmiotem postępowania przed UPC w ramach danego postępowania (naruszenie, unieważnienie, ograniczenie) strona może się wypowiedzieć dwa razy. Dotyczy to zarówno strony inicjującej dane postępowanie (złożenie pozwu i późniejsza odpowiedź na pismo pozwanego, złożenie wniosku o unieważnienie i późniejsza odpowiedź na zarzuty, a także złożenie wniosku o ograniczenie jak i późniejsze ustosunkowanie się do zarzutów drugiej strony), jak i strony, która reaguje na działania przeciwnika procesowego.

Zachęcamy do zapoznania się z całością artykułu, który został opulikowany na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Autor: Oskar Gińko